Column: Weg met links

20.02.2019

Door: Miguel Vertriest, beleidsmedewerker Netwerk Duurzame Mobiliteit

"Neen, dit is geen politiek statement. Ongetwijfeld heb je het al meegemaakt: je moet linksaf maar door het tegemoetkomend verkeer lukt dat niet meteen. Het verkeer achter je wordt ongeduldig of begint je langs rechts, zelfs over het fietspad, voorbij te rijden. Je voelt je opgejaagd en probeert een gaatje te vinden … BOEM. Je ritje van 10 minuten neemt plots veel meer tijd in beslag.

Wegwijzers

Afgelopen zomer sprak ik met een softwareontwikkelaar die een app voor een fietsrouteplanner voor Brussel aan het maken was en ik merkte op dat ik als fietser zo veel mogelijk linksaffen probeerde te mijden. Sowieso zorgt linksaf slaan voor tijdverlies, maar het zorgt ook voor onveiligheid: de eerste auto ziet je wel staan wachten en gaat je rechts voorbij, maar de tweede verwacht zich niet aan een wachtende fietser in het midden van de rijbaan. De beschikbare tijd die ze voor de app hadden, was echter onvoldoende om het aantal linksaffen mee te nemen in de routeberekening.

UPS (de pakjesdienst) heeft daar wel een strikt beleid rond: hun software probeert zo veel als mogelijk linksaffen te vermijden, gewoon vanuit een strikte economische logica. De criteria die ze hanteren bij de routeplanning zorgt ervoor dat slechts zo’n 10% van de richtingveranderingen linksaf zijn (terwijl je normaal toch ongeveer de helft zou verwachten). Daardoor nemen ze niet steeds het kortste traject, maar uit berekeningen [neem deze cijfers met een korrel zout, afkomstig van het bedrijf zelf en afhankelijk van de bron verschillen ze] bleek dat ze jaarlijks ongeveer 40 miljoen liter brandstof (en niet 400 miljoen liter zoals opmerkzame lezer Ward Van Heddeghem opmerkte) besparen en zo’n 100.000 ton CO2. Door een langer traject bespaarden ze tijd, waardoor ze jaarlijks 350.000 meer pakjes kunnen afleveren. Gek genoeg resulteert het langer traject ook in 40 miljoen minder gereden kilometer per jaar: door de tijdswinst waren er minder voertuigen nodig en dus ook minder lege kilometers.

Linksaffers stellen verkeersdeskundigen vaak voor problemen. Ze verminderen de capaciteit van kruispunten enorm en zijn vaak oorzaak van verkeersongevallen op kruispunten, niet enkel met tegemoetkomend verkeer, maar bijvoorbeeld ook met voetgangers die de weg oversteken die de linksaffer gaat oprijden.

Heel veel gevaarlijke punten in Vlaanderen werden verholpen door een conflictvrije linksaf (geen volledige conflictvrije regeling, met voetgangers en fietsers wordt nog geen rekening gehouden, maar dat is een ander verhaal). Voor die conflictvrije linksaf heb je natuurlijk wel een rijstrook nodig die je voorbehoudt voor linksaffers, waardoor je weginfrastructuur een stuk breder wordt (en minder oversteekbaar voor andere weggebruikers).

Op basis van de resultaten van UPS lijkt het niet meer dan logisch om linksaffen zo veel als mogelijk te vermijden. De oplossing om je rechts op te stellen om linksaf te slaan wordt op drukke en vaak overgedimensioneerde verkeerslichtengeregelde kruispunten al vaker toegepast voor fietsers, in het vademecum fietsvoorzieningen staat dit bekend als de OFOS-variant. Hier en daar bestaat het systeem zelfs voor auto’s: er is geen linksafstrook, wie linksaf wil moet eerst rechts voorsorteren en kan dan in een aparte fase de rijbaan oversteken. Een voorbeeld daarvan vind je op de weg tussen Gent en Deinze (de N43) aan de Carrefour van Sint-Denijs-Westrem. Enkel rechtsaf slaan toelaten vermindert het aantal conflicten en is dus een stuk veiliger. Het typevoorbeeld daarvan kennen we al langer: de rotonde. Een rotonde vermindert het aantal conflictpunten op een viertakskruispunt van 32 naar 8.

Conflicten op kruispunten

Bron: SWOV (de aandachtige lezer ziet maar 4 conflictpunten op de rotonde, het conflict tussen de rechtsafslaande auto en fietser op de rotonde is niet aangeduid)

Welke wegbeheerder durft het aan om systematisch de linksafbeweging op drukke verkeersaders infrastructureel onmogelijk te maken? Die vangt meteen twee vliegen in een klap: meer capaciteit en meer verkeersveiligheid. Dat je minder weginfrastructuur nodig hebt en het beter is voor het milieu is een leuke kers op de taart."

Deze column van Miguel Vertriest verscheen eerst in Verkeersspecialist 251 van november 2018, een uitgave van Wolters Kluwer.