Mobiliteit in de verkiezingsprogramma’s 2019

13.05.2019

3 V's in de verkiezingsprogramma's

Het Netwerk Duurzame Mobiliteit analyseerde naar aanloop van de regionale, federale en Europese verkiezingen van 26 mei 2019 het mobiliteitsluik in de verschillende verkiezingsprogramma’s.

Basis voor de analyse was ons memorandum, waarin we de 3 V’s als basis voor een duurzame mobiliteit beschouwen. Dit is een hiërarchische aanpak, waarbij we eerst het aantal afgelegde kilometers willen Verminderen, vervolgens verplaatsingen met de auto Verschuiven naar meer duurzame vervoermiddelen en uiteindelijk de verplaatsingen die nog met de eigen wagen gebeuren Verschonen.

3V's

 

Mobiliteit is niet het belangrijkste thema voor deze verkiezingen. Toch zijn er duidelijke breuklijnen tussen de verschillende partijen en lopen de standpunten soms ver uit elkaar. In de aanloop naar de verkiezingen zijn ook niet alle standpunten rond mobiliteit gecementeerd. Dat blijkt uit een thema zoals de slimme kilometerheffing. Vooraf leek heel duidelijk wie voor en wie tegen was, maar onder druk van de publieke opinie maakten een aantal partijen een ruime bocht. 

Mobiliteit wordt steeds meer verweven met andere thema's zoals ruimtelijke ordening, klimaat, wonen en gezondheid. Dat is alvast een positieve evolutie: ook de politiek verbreedt zijn blik en gaat minder in hokjes denken.

 

Verkiezingsprogramma's 2019

Mobiliteitsthema's

 

Een aantal thema's komen in zo goed als alle verkiezingsprogramma's aan bod. De vergelijking hieronder is naast het verkiezingsprogramma ook gebaseerd op uitspraken in verschillende media.

Salariswagens en mobiliteitsbudget

Groen schrapt in 2020 de tankkaart en in 2022 de salariswagen. Het vrijgekomen budget gaat naar een mobiliteitsbudget voor alle werknemers.

Sp.a wil ook af van de bedrijfswagens, maar door een tax shift. Door inkomen uit vermogen en uit werk gelijk te belasten kunnen de loonkosten omlaag en kunnen de salariswagens afgeschaft worden.

PVDA laat het systeem van salariswagens uitdoven door het stoppen van belastingvoordelen.

Vlaams Belang wil het systeem van de bedrijfswagens afbouwen, “op voorwaarde dat niemand er financieel op achteruit gaat”. In de stemtest staat tegenstrijdige info: "Bedrijfswagens worden door werkgevers vaak gebruikt om hun werknemers extra te belonen omdat de loonkost in dit land veel te hoog is. Zolang de loonkost niet drastisch daalt en het nettoloon omhoog kan, willen we dit voordeel in natura behouden."

De huidige meerderheidspartijen (CD&V, N-VA en Open Vld) hebben afgelopen legislatuur twee systemen naast de salariswagen gecreëerd: cash for cars en het mobiliteitsbudget. Deze partijen raken niet aan het bestaande systeem van salariswagens maar willen ze ‘vergroenen’.

Voor CD&V betekent dit dat elke nieuwe salariswagen vanaf 2023 100% duurzaam moet zijn. 

Open Vld gaat vanaf 2023 de voordelen op vervuilende salariswagens afbouwen en vanaf 2028 gelden de fiscale voordelen enkel voor zero emission salariswagens.

N-VA gaat de bestaande systemen verfijnen waardoor op termijn geen voordeel meer gegeven wordt aan wagens die CO2 uitstoten.

Kilometerheffing personenwagens

PVDA en Vlaams Belang verzetten zich tegen een kilometerheffing voor personenwagens. Begin april vond Open Vld "belasten op gebruik een goede manier om combimobiliteit te stimuleren", maar kant zich nu "resoluut tegen een algemeen systeem van rekeningrijden".

De andere partijen zijn (of waren?) wel voorstander van een slimme kilometerheffing, al koppelen ze er een aantal voorwaarden aan:

  • Voor CD&V moeten mensen een volwaardig alternatief voor de auto hebben (en dat is er op dit ogenblik niet).
  • Voor Groen moeten de opbrengsten naar openbaar vervoer en het fietsnetwerk.
  • Voor N-VA mag het niet leiden tot een belastingverhoging voor de Vlamingen, maar moeten buitenlanders meebetalen.
  • Voor SP.A is het rechtvaardiger en ecologischer gebruik te belasten dan bezit.

Ondertussen hebben zowel N-VA (“Mensen die gaan werken en veel met de auto rijden, of die afgelegen wonen, moeten zich geen zorgen maken”) als Open Vld (“Wij zeggen nee tegen een platte belastingverhoging”) de bocht ingezet. Deze beide partijen lijken nu eerder tegen een kilometerheffing voor personenwagens. 

Rijbewijs met punten

Open VLD, Vlaams Belang en PVDA zijn tegen een rijbewijs met strafpunten. Het rijbewijs met punten is nochtans al wettelijk goedgekeurd begin jaren ‘90 van de vorige eeuw, maar is sindsdien altijd dode letter gebleven.

Sp.a, N-VA, Groen en CD&V willen het rijbewijs met punten de komende legislatuur invoeren. 

Vernieuwende concepten

 

Een aantal partijen leggen in hun programma de nadruk op een vernieuwend concept voor Vlaanderen of spelen in op technologische innovaties. Het is voor ons nog niet mogelijk een oordeel te vellen over deze suggesties, maar het zijn zeker concepten die een verdere uitwerking (onderzoek, proefproject, ...) verdienen.

Transportbijdrage (PVDA)

Werkgevers betalen een ‘transportbijdrage’ per werknemer, die groter wordt naarmate de afstand tussen woning en werk toeneemt. Op die manier wil PVDA bedrijven aanmoedigen om mensen uit de buurt aan te werven. Die bijdrage vervangt de individuele vergoeding die heel wat werknemers vandaag al krijgen voor hun abonnement. In Frankrijk bestaat een vergelijkbaar systeem al zo'n 50 jaar: 'Versement Transport'. Elke werkgever met 11 of meer werknemers draagt daar bij aan het gemeentelijke openbaarvervoerbudget.

Zelfrijdende gedeelde wagen (CD&V en sp.a)

De CD&V verwacht dat 75% van de wagens zelfrijdend zal zijn tegen 2040. Daardoor wordt het bezit van een eigen auto overbodig: een wagen pikt je op, waar en wanneer je maar wil. Studies wezen uit dat de introductie van zelfrijdende auto's kan leiden tot een stijging van het aantal autokilometers als dit op een onoordeelkundige manier gebeurt. Door de zelfrijdende auto’s in te schakelen in een deelsysteem vermindert het autoverkeer drastisch.

Mobiliteitsbudget voor alle werkenden (Groen)

Het mobiliteitsbudget dat op 1 maart 2019 door de huidige regering gelanceerd werd, is enkel voor werknemers met bedrijfswagens. Groen wil dat elke werknemer (met én zonder bedrijfswagen) een mobiliteitsbudget ontvangt. Dat bedrag hangt af van de woon-werkafstand en beloont verplaatsingen te voet en met de fiets. Op termijn wil Groen evolueren naar een afstandsonafhankelijk budget om nabijheid van wonen en werken te belonen.

Verplicht bedrijfsvervoerplan (sp.a)

Naar Brussels voorbeeld verplicht sp.a bedrijven in Vlaanderen met meer dan 100 werknemers om een bedrijfsvervoersplan op te stellen. Hierbij moeten bedrijven de mobiliteit van hun werknemers in kaart brengen, met daaraan gekoppeld een actieplan met duidelijke
maatregelen om het individueel autoverkeer zo veel mogelijk te beperken. Ter ondersteuning kunnen ze een beroep doen op het Vlaams Pendelfonds.

Yellow Bikes (N-VA)

Het deelfietssysteem 'Blue Bikes' dat nu aan openbaarvervoerhaltes wordt aangeboden wordt sterk uitgebreid. De Yellow Bikes worden op meer plaatsen aangeboden en het aanbod wordt uitgebreid naar elektrische deelfietsen.

Vermarkten van beschikbare ruimte (Open Vld)

'Data is het nieuwe asfalt': door efficiënter met ons wegennet om te gaan door het ‘vermarkten’ van de beschikbare ruimte in de (vracht)wagen kunnen we volgens Open Vld al veel bijkomende capaciteit creëren voor de dagdagelijkse weggebruiker. De helft van de vrachtwagens rijdt volledig of gedeeltelijk leeg. De meeste auto’s vervoeren naast de bestuurder enkel lucht.

 

Memorandum Netwerk Duurzame Mobiliteit en evaluatie 5 jaar mobiliteitsbeleid

 

 

foto homepage: Stemhokjes door kruidhof (CC BY-NC 2.0)