De combinatie van fiets en trein biedt heel wat voordelen voor pendelaars, occasionele gebruikers en vakantiefietsers. Het is dé sleutel tot meer vrijheid en flexibiliteit, zowel op dagelijkse routes als op verre reizen. Combi-mobiliteit is een belangrijke meerwaarde voor een geslaagde modal shift — waarbij we minder afhankelijk worden van de auto . Je laatste kilometers fietsen van het station naar je bestemming? Dat is vaak een volwaardig én duurzaam alternatief voor de wagen.
Vakantie met de fiets en de trein: niet altijd vanzelfsprekend
Wie ooit een fietsvakantie in Europa heeft ondernomen door verschillende landen, weet dat de combinatie van fiets en trein niet overal vanzelfsprekend is. Fietsen mogen of kunnen niet altijd mee, de plaatsen zijn beperkt (vervelend als je met een gezin reist), de informatie is soms onduidelijk, en het boeken van een ticket met fiets is niet altijd even gebruiksvriendelijk.
Gelukkig is er goed nieuws: steeds meer Europese spoorwegmaatschappijen investeren in fietsvriendelijke treinen. Dat blijkt uit de recent gepubliceerde tweede editie van het rapport “Cyclists love trains” van de European Cyclists’ Federation (ECF). Deze studie onderzoekt en rangschikt de fietsvriendelijkheid van Europese spoorwegmaatschappijen — en België scoort uitstekend.
België aan de top van Europa
Het rapport evalueerde 67 spoorwegmaatschappijen op hun hardware (zoals het aantal fietsplaatsen op treinen) én software (zoals boekingsmogelijkheden en informatievoorziening). De NMBS/SNCB (België) en SBB (Zwitserland) delen de eerste plaats met een score van 88 op 100. Hongarije sluit de top drie met MÁV-START (82 punten).
Sinds 2021 steeg de capaciteit voor fietsvervoer op Belgische treinen met 20%. Ook op internationale verbindingen zijn er verbeteringen: zo bieden nu ook de Eurostar en ICE3neo van Deutsche Bahn fietsplaatsen aan.
Wat werd er precies onderzocht?
De score is opgebouwd uit verschillende criteria:
Hardware (totaal 60 punten)
- Aantal fietsplaatsen per trein
- Beschikbaarheid van fietsdeelsystemen
Software (totaal 40 punten)
- Prijs van het fietsticket (en eventuele reservering)
- Boekingskanalen (website, loket, automaat, app…)
- Meertaligheid
- Gebruiksvriendelijkheid van apps en websites
Bijzonder aandacht ging ook naar nachttreinen en hogesnelheidstreinen. Hier valt nog veel winst te boeken: 9 van de 14 HST-aanbieders laten geen fietsen toe, en bij nachttreinen kunnen gemiddeld slechts 4 fietsen mee. Niet ideaal als je met een gezin reist.
Positieve trends sinds 2021
Hoewel het totaalbeeld nog niet perfect is, is de vooruitgang sinds het vorige rapport duidelijk zichtbaar. Er worden:
- meer fietsen vervoerd op Europese langeafstandstreinen,
- nieuwe voertuigen worden uitgerust met meer fietsplaatsen,
- meer internationale trajecten toegankelijk voor fietsreizigers.
Vanaf juni 2025 treedt artikel 6(4) van de EU-regelgeving voor passagiersrechten in werking. Dit verplicht spoorwegmaatschappijen om minstens vier fietsplaatsen per trein te voorzien. België is ambitieuzer en alle nieuw bestelde treinen moeten minimaal acht fietsplaatsen hebben.
Aanbevelingen voor de toekomst
Om het fietsgebruik op treinreizen nog verder te stimuleren, doet de ECF enkele aanbevelingen:
- Laat fietsen toe op alle treinen, in niet opgevouwen en niet gedemonteerde staat, ook op HST en nachttreinen.
- Voorzie minstens 8 fietsplaatsen per trein, zoals België en Frankrijk nu al doen.
- Bied duidelijk en meertalig informatie aan, ook over bijzondere fietsen.
- Zorg voor een vlot boekingssysteem: digitaal én aan het loket, aan eerlijke prijzen.
- Zorg voor toegankelijkheid: zonder liften of zware tilmanoeuvres.
- Stimuleer fietsdeelsystemen en combitickets met derde partijen.
Aanbevelingen voor de NMBS
Onze lidorganisatie de Fietserbond juicht de vooruitgang van de NMBS toe maar merkt ook op dat de NMBS enkele belangrijke kansen laat liggen.
De fietsvriendelijkheid op de perrons en in de treinen ging er sterk op vooruit. Maar dan moet je eerst op dat perron aankomen. En daar wringt het schoentje. Toegankelijkheid blijft problematisch in veel stations. Waar geen liften zijn kan een fietsgoot soelaas bieden. Maar de goedkeuring van een nieuw ontwerp van fietsgoot sleept al meer dan vier jaar aan. Absurd!
Avello en de Fietsersbond roepen de NMBS verder op om werk te (blijven) maken van
- Veilige fietsstallingen. Het beheerscontract van de NMBS vereist dat 100 stations tegen 2032 uitgerust zijn met gecontroleerde toegang. Dit is voor de fietsorganisaties te weinig en we zijn er nog lang niet, de planning voor deze operatie blijft vooralsnog zeer vaag.
- Het aanbod van deelfietsen. In het zuiden van het land zijn er slechts vier stations (Namen, Bergen, Luik en Waver) waar reizigers kunnen gebruikmaken van de Blue Bike-service.
It's the journey
Een populaire uitspraak luidt: "It’s the journey, not the destination." Voor veel fietsreizigers geldt dat uiteraard. Onderweg beleef je de mooiste verhalen, ontmoet je mensen, zie je landschappen vanuit een ander perspectief.
Maar laat ons eerlijk zijn: de reis naar het startpunt van je fietsvakantie is vaak een uitdaging op zich. Dankzij deze positieve trend in Europa wordt die eerste etappe — met de fiets op de trein — gelukkig al iets eenvoudiger. Fijn dat België hierin leidt! En dat is goed nieuws voor iedereen die droomt van een duurzamer, flexibeler en avontuurlijker mobiliteitsverhaal.