Wat we al lazen in het regeerakkoord, blijkt na één jaar bestuur onder Diependaele ook in de praktijk: deze Vlaamse Regering haalt haar schouders op over de klimaat- en gezondheidsimpact van de mobiliteitsector. Belangrijke maatregelen gingen op de schop of worden eindeloos uitgesteld, de elektrificatiecijfers nemen een duik. Komt minister De Ridder met een inhaalmanoeuvre, of verliezen we vijf jaar aan klimaatgetalm?
Mobiliteit is goed voor 40% van de Vlaamse klimaatimpact. Elke nieuwe fossiele wagen maakt het behalen van de Vlaamse klimaatdoelstellingen moeilijker en duurder en zet gezinnen vast in een doodlopend en kostelijk straatje. Om dat te vermijden, zijn zowel een modal shift naar duurzamere verplaatsingen als elektrificatie hoogdringend.
Het is dan ook bijzonder verontrustend dat de elektrificatie van privéwagens onder minister De Ridder een duik neemt: in augustus 2025 lag het aandeel elektrische nieuwe privéwagens 8 procent lager dan in augustus 2024 (9% versus 17%). Hoewel er steeds meer betaalbare elektrische modellen op de markt zijn en er een goed netwerk van publieke laadpalen ligt, was afgelopen augustus dus meer dan 90% van de nieuwe privéwagens fossiel. Allemaal wagens die de komende 10 jaar onze longen zullen vervuilen en ons energetisch afhankelijk houden van bedenkelijke regimes. Het jaar eerder, onder toenmalig minister van mobiliteit Lydia Peeters werd nog een stijging van 10% opgetekend (17% versus 7%).
Het is geen wonder dat de elektrificatie van de privémarkt, in tegenstelling tot de bedrijfswagens, stagneert. Onder minister De Ridder gingen namelijk meteen zowel de langetermijn ambitie - de uitfasering van nieuwe fossiele wagens vanaf 2029 - als de premie voor elektrische wagens op de schop. Deze premie was inderdaad slecht doordacht en sociaal onrechtvaardig, maar het grote probleem is dat hier geen enkele alternatieve maatregel voor in de plaats kwam.
Voor een systeem van sociaal leasen van compacte elektrische wagens voor specifieke groepen in autoafhankelijkheid - succesvol in Frankrijk en naar voor geschoven door een brede coalitie van milieu- en armoedeorganisaties en vakbonden - trok de minister gemakkelijkheidshalve haar neus op. Over de aangekondigde hervorming van de verkeersfiscaliteit - laaghangend fruit om de elektrificatie te bevorderen - blijft het opvallend stil en worden studies doodgezwegen. En hét instrument om oude, vervuilende wagens uit onze steden te weren, de lage-emissiezones, wordt versoepeld ondanks grote juridische onzekerheid. De meer dan 10 jaar oude sjoemelwagens van Dieselgate blijven zo welkom in de stadskernen; de astma, luchtweginfecties en vroegtijdige sterftes krijgt de Vlaming er gratis bij.
Ook voor de transportsector werden belangrijke maatregelen zonder meer geschrapt. Minister De Ridder legde het helder en breed gedragen plan voor zero-emissie stadslogistiek naast zich neer en belooft al een jaar dat er als alternatief “handvaten” voor lokale besturen zullen komen. Ondertussen heeft Nederland al een twintigtal zones ingevoerd, schieten de elektrificatiecijfers er de lucht in en lopen we meer en meer achterstand op op vlak van innovatie en kennis. Wat minister De Ridder wel nog steeds van plan lijkt, is om de kilometerheffing voor vrachtwagens sterker te sturen naar CO2. Een maatregel met potentieel, maar ook daar lijken tijdens haar eerste jaar weinig stappen gezet. En dan is er nog de “camionbon” aangekondigd via het Vlaamse klimaatplan, waarvan we erg benieuwd zijn of ook de Europese Commissie dit als sociale maatregel ziet.
Na één jaar is het uiteraard nog niet te laat om voor slimme en sociale maatregelen te kiezen met hoognodige vooruitgang op vlak van klimaat en innovatie, in plaats van de huidige stilstand. Wij hebben alvast veel zin om hierrond aan de slag te gaan en hopen alvast dat het artikel “2 jaar klimaat- en mobiliteitsbeleid” positiever wordt!