Effenheid voetpaden en bereikbaarheid winkels cruciaal voor actief verplaatsingsgedrag van ouderen

14.10.2015

De vergrijzing en het terugdringen van het hoge aantal chronische aandoeningen bij ouderen vormen een belangrijke uitdaging voor onze samenleving. Dagelijks een half uur bewegen of 8.000 stappen zetten helpt ouderen om hart- en vaatziekten, diabetes en verschillende kankers te voorkomen. Meer dan de helft van de Vlaamse ouderen beweegt echter te weinig. Het inrichten van bewegings- en leeftijdsvriendelijke straten en buurten kan ouderen stimuleren om meer te bewegen. Uit het doctoraatsonderzoek van Jelle Van Cauwenberg (UGent en VUB) blijkt dat de bereikbaarheid van winkels en diensten en de renovatie van voetpaden cruciaal zijn om ouderen aan te moedigen om meer te bewegen. 

 

Gezonder en langer leven door te voet te gaan

De auto thuis laten en te voet of met de fiets ergens naartoe gaan (bijvoorbeeld naar de winkel) is een gezonde manier van bewegen. Een wandeling heen en terug naar de bakker van 1 km kan al voor 1.500 stappen zorgen. Minder auto’s op de straat betekent eveneens minder luchtvervuiling en rustigere en verkeersveiligere straten. Echter, uit het onderzoek verplaatsingsgedrag Vlaanderen blijkt dat bijna één op de drie verplaatsingen korter dan 1 kilometer door 65-plussers toch met de auto wordt afgelegd. De manier waarop men zich verplaatst is deels een persoonlijke keuze, maar de manier waarop straten aangelegd worden kan het voor ouderen ook gemakkelijker of moeilijker maken om zich te voet te verplaatsen. 

 

Behoud lokale winkels en diensten

Het doctoraatsonderzoek toonde aan dat ouderen die in een buurt woonden met een goede bereikbaarheid van winkels en diensten zich ongeveer één uur per week meer te voet verplaatsten dan ouderen die in een buurt woonden met een slechte bereikbaarheid. Bijgevolg kan het verdwijnen van buurtwinkels en lokale diensten (vb. bank- en postkantoren en gemeentelijke loketten) negatieve gevolgen hebben voor de verplaatsingen te voet en de gezondheid van ouderen. In buurten waarin weinig winkels en diensten gevestigd zijn kan het openbaar vervoer een belangrijke rol spelen. Het openbaar vervoer kan ervoor zorgen dat verder gelegen winkels en diensten toch bereikt kunnen worden. Bovendien gebeurt de verplaatsing van en naar de halte van het openbaar vervoer meestal te voet, zodat het gebruik van het openbaar vervoer eveneens kan bijdragen tot een verhoging van het aantal stappen per dag.

 

Nood aan renovatie van voetpaden

Naast een goede bereikbaarheid van winkels en diensten bleken specifieke straatkenmerken, zoals de effenheid van het voetpad, snelheidsbeperking en aanwezigheid van groen en zitbanken, ook een belangrijke rol te spelen om een verplaatsing te voet te vergemakkelijken. Van deze specifieke straatkenmerken bleek de effenheid van het voetpad veruit het belangrijkste kenmerk te zijn. Effen voetpaden zijn niet alleen veel comfortabeler om te wandelen, er is ook een lager risico om te vallen op een effen ondergrond. Een belangrijke bevinding was dat 54% van de ouderen aangaf dat het voetpad in zijn of haar straat een beetje of zeer oneffen was. Om ouderen aan te moedigen om zich te voet te verplaatsen blijkt de renovatie van voetpaden in Vlaanderen dus een prioriteit. Volgend op effenheid van het voetpad, bleek verkeersdrukte het tweede belangrijkste straatkenmerk te zijn om ouderen aan te zetten zich te voet te verplaatsen. In de praktijk kan dit zich vertalen in het verkeersluw of –vrij maken van zones waarin winkels en diensten gesitueerd zijn. Het derde belangrijkste straatkenmerk was het onderhoud van de straat. De ouderen verkozen om zich te verplaatsen in een nette straat zonder afval, graffiti en verloedering. De aanwezigheid van afval op straat werd niet alleen als lelijk beschouwd maar het vormde ook een obstakel waarover men kan struikelen. 

Straat voor ouderen