Wie de begroting ernstig neemt, start vandaag met de uitfasering van de (elektrische) salariswagen

Dit is een gastartikel door Dominique De Munck, ICT’er, voorzitter Fietsersbond Begijnendijk en EV-autodeler. Meer achtergrond en bronnen over fiscale stimuli voor de (elektrische) salariswagen vind je in zijn Engelstalig Mastodon / Twitter draadje.

Doorgerekend Nederlands beleid …

Opvallend nieuws uit het Nederlandse klimaatpakket van april 2023: de Nederlandse regering ziet af van de EV (elektrisch voertuig) verplichting voor de zakelijke rijder in 2025. Het idee sneuvelde toen uit doorrekeningen van het ministerie van Financiën bleek dat het de Nederlandse schatkist zo’n € 5 miljard zou kosten. De meeste andere, reeds sterk beperkte, EV-stimuleringsmaatregelen doven zoals voorzien uit in 2026.
In tegenstelling tot wat sommigen beweren, is dit net een voorbeeld van degelijk beleid. De EV-trein is vertrokken en onstuitbaar: de elektrificatie van het voertuigenpark wordt afgedwongen door Europese wetgeving en de meeste producenten voorzien zelfs een nog snellere transitie.
De Nederlandse regering is er zich goed van bewust dat de uitdagingen in de duurzaamheidstransitie nu elders liggen.

… vs verkwistend Belgisch beleid

Kan het contrast met het Belgische beleid groter zijn? Wie op zoek gaat naar enige kostenefficiëntie in ons EV-stimuleringsbeleid, komt van een kale reis terug. The sky blijft the limit, alsof het 2015 is. De federale en Vlaamse fiscale voordelen voor zelfs de zwaarste, absurd krachtige en duurste EV's zijn en blijven vooralsnog enorm. 
Concreet loopt de schatkist momenteel voor elke elektrische salariswagen € 30.000 (familiewagen) tot € 100.000 (topmodel) mis. De elektrische salariswagen is onnodig duur voor de schatkist, moedigt verspilling aan en is sociaal bijzonder problematisch. Verre van een toverformule dus. Een blik op ons elektrisch wagenpark maakt bovendien duidelijk dat onze EV-ondersteuningsregeling een zorgwekkende voertuigvermogen-wedloop, veel meer dan elders, in de hand werkt (zie grafiek hieronder).

Dreigende ontsporing en herhaling zonnepanelen-debacle?

Nu de elektrificatie van het wagenpark veel sneller gaat dan bijna iedereen voorspelde, dreigt de totale kost voor de schatkist te ontsporen. De fiscale hervorming van 2021 verlengde immers enkele royale voordelen voor elektrische salariswagens met een timing die loopt tot na 2030, wat onzinnig is in een razendsnel transformerende automarkt.

Er dreigt hier een herhaling van het Vlaamse zonnepanelen subsidie-debacle: een peperduur regressief steunmechanisme blijft jarenlang aanslepen aan de vooravond van een spectaculaire kostendaling. Ook voor het steunmechanisme voor de elektrische salariswagen zijn we al gewaarschuwd. Je zou denken dat onderstaande projectie van het Federaal Planbureau van einde 2022 alarmbellen doet afgaan in regeringskringen.

Het bleef echter bijzonder stil, misschien door een misleidende interpretatie van de studie in diverse media. Verontrustend is bovendien dat het voorstel Van Peteghem van de eerste fase van de fiscale hervorming [nvdr lees ook ons commentaar op de voorgestelde fiscale hervorming] expliciet de salariswagens ontziet: "We raken niet aan het fiscaal stelsel van de voordelen alle aard gelinkt aan bedrijfswagens. De hervorming van de vergroening van de bedrijfswagens loopt volop en de resultaten tonen aan dat deze hervorming de gewenste resultaten zal bereiken."
De vraag is hier: welke resultaten juist, wat is het effect binnen de EU, en aan welke kostprijs?

Salariswagens zijn géén must voor vergroening

De maatschappelijke nadelen van onze jaarlijks uitdijende vloot van salariswagens (elektrisch of niet) zijn tot vervelens toe aangekaart, onder meer door de Europese Commissie, OESO en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). De meest aangehaalde voordelen blijken op drijfzand gebouwd. [nvdr lees ook ons opiniestuk De duurzame bedrijfswagen bestaat niet]
Het is daarom vreemd dat de politiek de (elektrische) salariswagen desondanks interessanter dan ooit maakte. Bedrijf na bedrijf gaat dan ook overstag en voert salariswagens in, laatst nog NMBS en Infrabel. In de war on talent kan je zo’n fiscaal voordeel gewoon niet links laten liggen.

Het is een fabeltje dat de elektrificatie zal stoppen als we de voordelen van salariswagens inperken. De Total Cost of Ownership van de meeste EV's is nu al gunstig, zoals onderzoek van VIAS of Leaseplan aantoonde. En er is nog ruimte zat om aan de fiscaliteit van de fossiele wagens te sleutelen. Kijk naar de wagenfiscaliteit van voorbeeldlanden als Nederland, Denemarken, Finland of Noorwegen, waar wagens veel sterker belast worden, waardoor de lasten op arbeid weer lager kunnen. Gebruik voor EV's de parameters gewicht, verbruik, vermogen, prijs, breedte om tot een versnelde en diepgaande verduurzaming te komen. Of er is een fair steunmechanisme te bedenken voor zij die het echt nodig hebben, mocht de elektrificatie toch te traag doorzetten. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) stelt het duidelijk: “The agreement to amend and 'green' the company car regime is an important first step, the complete elimination of this benefit should remain a longer-term objective.” 

Bizar verzet tegen uitfasering salariswagens

Ooit had ik een bedrijfswagen, die kreeg elke werknemer automatisch. Ik vond dit keurslijf maar niets en gaf mijn geld eigenlijk liever aan iets anders uit, vrijheid blijheid.
Mijn huidige werkgever biedt nu ook salariswagens aan. Zij gaan hiervoor extra investeren in de personeelsdienst. Daarnaast blijft er onnodig véél geld hangen bij de leasingbedrijven en dienstverleners. 
Ik blijf me er dan ook over verbazen dat bepaalde politieke partijen  zo blijven vasthouden aan dit, in de feiten, vrijheidsbeknottende regime dat bovendien een extra laag administratie toevoegt.
Ook veel  bedrijven zijn vragende partij voor de uitfasering van al onze fiscale hocus pocus.

Salariswagens zijn geen Belgische fataliteit

Als je de politiek de laatste jaren volgde, lijkt het wel of we nooit meer van dit ‘file subsidiërende’ beleid af kunnen geraken. Zo fatalistisch hoeven we niet te zijn. Zowel de komende fiscale hervorming(en), als de uiterst precaire budgettaire situatie van de overheidsfinanciën, bieden een unieke opportuniteit om te starten met een gefaseerde uitdoving. Het wordt budgettair alle hens aan dek de komende jaren, Peter De Keyzer, een liberaal econoom, verwoordde het als volgt in De Tijd: “Elke andere overheidsuitgave zal tegen het licht worden gehouden, geen enkele uitkering, subsidie, fiscaal gunstregime of premie blijft buiten schot.” 

Het huwelijksquotiënt leek ook ooit onuitroeibaar, maar het ziet er naar uit dat dit zal uitdoven, omdat het beleid stilaan uit de loopgraven komt. Ook in de publieke sector lijken heilige huisjes te sneuvelen in functie van een fiscale hervorming, zoals het hoge ambtenarenpensioen. 

Afsluiten wil ik dan ook doen met onderstaand citaat van onze minister van Financiën, Vincent Van Peteghem, over het uitfaseren van het huwelijksquotiënt, dat nog veel méér geldt voor salariswagens: “Hoe langer we wachten, hoe moeilijker de opdracht wordt. Dat is hetzelfde met de pensioenen. Juist omdat de uitvoering ervan tijd neemt, mogen we niet langer wachten.”

Foto homepage door Eveline de Bruin via Pixabay